Nga Stephen Stapczynski
Këtë dimër, bota do të luftojë me diçka që është e padukshme, por rrallë aq vitale – dhe në mënyrë alarmante me një furnizim më të shkurtër.
Kombet janë më të varur se kurrë nga gazi natyror për të ngrohur shtëpitë dhe industritë e energjisë, në mes të përpjekjeve për të lënë qymyrin dhe për të rritur përdorimin e burimeve më të pastra të energjisë. Por nuk ka gaz të mjaftueshëm për të nxitur rimëkëmbjen pas pandemisë dhe rimbushjen e stoqeve të varfëruar para muajve të ftohtë. Vendet po përpiqen të tejkalojnë njëri -tjetrin për furnizimet, ndërsa eksportuesit si Rusia bëjnë lëvizje për të mbajtur më shumë gaz natyror në shtëpi. Shtrëngimi do të përkeqësohet shumë kur temperaturat të ulen.
Kriza në Evropë paraqet telashe për pjesën tjetër të planetit pasi mungesa e energjisë në kontinent ka bërë që qeveritë të paralajmërojnë për ndërprerje dhe për fabrika që detyrohen të mbyllen.
Inventarët në objektet evropiane të magazinimit janë në nivele historikisht të ulëta për këtë kohë të vitit. Rrjedhjet në tubacionet e gazit nga Rusia dhe Norvegjia kanë qenë të kufizuara. Kjo është shqetësuese pasi moti i qetë ka zvogëluar prodhimin nga turbinat me erë, ndërsa impiantet bërthamore të plakura të Evropës po hiqen gradualisht, ose janë më të prirura për ndërprerje – duke e bërë gazin edhe më të nevojshëm. Nuk është çudi që çmimet evropiane të gazit u rritën me gati 500% vitin e kaluar dhe po tregtohen afër rekordit.
Rritja ka detyruar disa prodhues të plehrave në Evropë të zvogëlojnë prodhimin, dhe më shumë pritet të pasojë, duke kërcënuar me rritjen e kostove për fermerët dhe potencialisht duke shtuar inflacionin global të ushqimit. Në Mbretërinë e Bashkuar, çmimet e larta të energjisë kanë detyruar disa furnizues të largohen nga biznesi.
Edhe një dimër normalisht i ftohtë në Hemisferën Veriore pritet të rrisë çmimet e gazit natyror më tej, në pjesën më të madhe të botës. Në Kinë, përdoruesit industrial përfshirë prodhuesit e qeramikës, qelqit dhe çimentos mund të përgjigjen duke rritur çmimet; familjet në Brazil do të përballen me fatura të shtrenjta të energjisë. Ekonomitë që nuk mund të përballojnë karburantin – siç është Pakistani ose Bangladeshi – thjesht mund të ndalen.
Shërbimet komunale dhe politikëbërësit po luten për temperatura të buta sepse tashmë është vonë për të rritur furnizimet. Perspektiva e përshpejtimit të kostove të energjisë, së bashku me zinxhirët e shtrënguar të furnizimit dhe çmimet e ushqimeve në nivelet më të larta të dekadës, mund të bëjnë që bankierët qendrorë të pyesin nëse kërcimi i inflacionit është aq kalimtar sa ata kishin shpresuar. Tregtarët do të zbërthejnë me kujdes çdo parashikim të motit të publikuar nga tani në dhjetor.
Në Azi, importuesit e gazit natyror të lëngshëm po paguajnë çmime rekord për këtë periudhë të vitit.
Kina, blerësi më i madh në botë i gazit natyror, nuk i ka mbushur rezervat aq shpejt, edhe pse importet janë pothuajse dyfishi i atij të vitit të kaluar, sipas të dhënave doganore. Disa provinca kineze tashmë po racionojnë energjinë elektrike për industritë për të përmbushur objektivat e Presidentit Xi Jinping për efikasitetin e energjisë dhe zvogëlimin e ndotjes. Një krizë energjie mund të përkeqësojë mbylljet nëse autoritetet devijojnë gazin për dritë dhe ngrohje në familje.
Nëse fabrikat kineze do të përballen me mungesa të mëdha të energjisë, çmimet globale të çelikut dhe aluminit do të rriten. Për t’i bërë gjërat më keq, vendi po përballet gjithashtu me një mungesë qymyri.
Shërbimet në Japoni dhe Korenë e Jugut mbrohen kryesisht nga kontratat afatgjata të LNG që indeksohen në naftë. Megjithatë, Korea Electric Power Co tha më 23 shtator se do të rrisë çmimet e energjisë elektrike për herë të parë në gati tetë vjet. Një goditje e papritur e të ftohtit mund të detyrojë më shumë kompani energjetike të zhyten në tregun vendor për të blerë furnizime urgjente të gazit me ritme rekord të larta.
Në Brazil, prurjet më të ulëta në pellgun e lumit Parana në pothuajse një shekull kanë zvogëluar prodhimin e hidrocentraleve dhe kanë detyruar ndërmarrjet të mbështeten më shumë në gaz. Vendi rriti importet e gazit në nivelin më të lartë të të gjitha kohërave në korrik dhe faturat e energjisë po rriten.
Në këtë fazë mund të ndodh një përplasje e gjithanshme midis Azisë, Evropës, Lindjes së Mesme dhe Amerikës së Jugut për dërgesat e LNG nga eksportuesit si Katari, Trinidad dhe Tobago dhe SHBA “Ne kemi kërkesë të madhe nga të gjithë klientët tanë dhe për fat të keq, ne nuk mund të kujdesemi për të gjithë, “paralajmëroi Saad Al-Kaabi, ministri i energjisë i Katarit, në një konferencë të industrisë këtë muaj.
Eksportuesit amerikanë janë të gatshëm të dërgojnë më shumë LNG se kurrë pasi projektet e reja vijnë online në fund të vitit. Por ndërsa më shumë gaz shkon jashtë vendit, më pak do të jetë në dispozicion në shtëpi. Edhe pse çmimet e gazit kanë qenë dukshëm më të ulëta në SHBA sesa në Evropë dhe Azi, ato po tregtohen pranë nivelit më të lartë që nga viti 2014.
Marrë me shkurtime nga Bloomberg
/kumtari.al/
