Kazakistani po përjeton protestat më të këqija që vendi ka parë që nga fitimi i pavarësisë tre dekada më parë. Shpërthimi i paqëndrueshmërisë po shkakton shqetësim të madh në dy fqinjët e fuqishëm të Kazakistanit: Rusi dhe Kinë. Vendi shet shumicën e eksporteve të naftës në Kinë dhe është një aleat kryesor strategjik i Moskës. Një rritje e papritur e çmimit të karburantit të makinave në fillim të vitit shkaktoi protestat e para në një qytet të largët nafte, në perëndim. Por dhjetëra mijëra që kanë dalë, që atëherë, në rrugë në më shumë se një duzinë qytetesh dhe qytezash, tani i kanë vënë syrin të gjithë qeverisë autoritare.
Presidenti Kassym-Jomart Tokayev ka shkarkuar një numër të konsiderueshëm të qeverisë. Ai fillimisht kërkoi të qetësonte turmat duke shkarkuar të gjithë qeverinë, herët të mërkurën. Por në fund të ditës ai kishte ndryshuar qëndrim. Së pari, ai i përshkroi demonstruesit si terroristë. Pastaj ai i bëri thirrje një aleance ushtarake të udhëhequr nga Rusia, Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive, për ndihmë në shtypjen e kryengritjes dhe CSTO ra dakord të dërgonte një numër të pacaktuar paqeruajtëssh.
PSE NJERËZIT JANË TË Zemëruar?
Nga pesë republikat e Azisë Qendrore që fituan pavarësinë pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, Kazakistani është deri tani më i madhi dhe më i pasuri. Ai shtrihet në një territor me madhësinë e Evropës Perëndimore dhe ndodhet në majë të rezervave kolosale të naftës, gazit natyror, uraniumit dhe metaleve të çmuara. Por ndërsa pasuritë natyrore të Kazakistanit e kanë ndihmuar atë të kultivojë një klasë të mesme solide, si dhe një grup të konsiderueshëm manjatësh ultra të pasur, vështirësitë financiare janë të përhapura.
Paga mesatare mujore kombëtare është pak më pak se 600 dollarë. Sistemi bankar ka rënë pre e krizave të thella të shkaktuara nga kreditë me probleme. Si në pjesën më të madhe të pjesës tjetër të rajonit, korrupsioni i vogël është i shfrenuar. Tubimi që shkaktoi krizën e fundit u zhvillua në qytetin e pluhurosur perëndimor të naftës Zhanaozen. Ka kohë që pakënaqësitë janë shtuar në zonë për shkak të ndjenjës se pasuritë energjetike të rajonit nuk janë shpërndarë në mënyrë të drejtë në mesin e popullatës lokale.
Në vitin 2011, policia qëlloi për vdekje të paktën 15 persona në qytet, të cilët po protestonin në mbështetje të punonjësve të naftës të pushuar nga puna pas një greve. Kur çmimet për gazin e lëngshëm të naftës, që shumica e njerëzve në zonë përdorin për të furnizuar makinat e tyre, u dyfishuan gjatë natës të shtunën, durimit i erdhi fundi. Banorët në qytetet e afërta u bashkuan shpejt dhe brenda disa ditësh protesta të mëdha u përhapën në pjesën tjetër të vendit./Marrë me shkurtime nga AP.
©kumtari.al
