Pas dekadash abuzimi nga Uashingtoni, disa vende të Amerikës Latine duket se e shohin qasjen e Pekinit tërheqëse
Nga Timur Fomenko, analist politik
Siç tregon një artikull i Forbes, “lista e sulmeve të Kinës në Amerikën Latine është e gjatë dhe e habitshme” dhe “Uashingtoni nuk ka arritur ende një përgjigje të madhe”. Më tej theksohet se në 21 vitet që kanë kaluar që kur Kina u anëtarësua në Organizatën Botërore të Tregtisë (OBT), “Tregtia kineze me Amerikën Latine është rritur me një normë mbresëlënëse vjetore prej 31% mesatarisht në ekuivalentin e rreth 450 miliardë dollarëve në vit. .”
Kina tani është “partneri më i madh tregtar i Amerikës së Jugut dhe është e dyta pas Shteteve të Bashkuara për tregtinë me të gjithë Amerikën Latine”. Ajo ka “nënshkruar marrëveshje të tregtisë së lirë me tre vende, Kilin, Kosta Rikën dhe Perunë dhe filloi negociatat me Ekuadorin shkurtin e kaluar”.
E gjithë kjo po ndodh në një rajon ku, siç e përshkruan artikulli, SHBA-ja “ka ushtruar të gjithë hegjemoninë, por të pashkelur”. Për gati 200 vjet, në fakt, Shtetet e Bashkuara e kanë bërë dominimin e pashembullt të Amerikës një nga objektivat kryesore të sigurisë dhe politikës së jashtme, nën atë që njihet si Doktrina Monroe. Për ta bërë këtë, ajo ka nisur një varg të pafund të luftërave, grushteve të shtetit dhe formave të tjera të ndërhyrjeve politike.
Por kjo nuk po i ndalon vendet e rajonit të anojnë drejt Kinës. Dominimi amerikan nuk është barazuar me prosperitetin apo stabilitetin për pothuajse asnjë vend të Amerikës Latine. Në fakt, shpesh ka nënkuptuar varfëri, pabarazi dhe kaos. Ndërsa Pekini nuk ka plane specifike për të ‘dominuar politikisht’ Amerikën Latine, lidhjet në rritje midis dy rajoneve të botës janë një produkt i kontinentit të Amerikës së Jugut duke u rrënuar nga neoliberalizmi brutal për dekada – e njëjta arsye që po nxit një valë të baticës. qeveritë e majta në pushtet vend pas vendi. Presidenti i ri i Brazilit, Lula, nuk është veçse shembulli i fundit, dhe ai merr përsipër një vend që po përballet me një rënie të thellë ekonomike. Nuk ka dyshim se ai do të rrisë partneritetin e tij me Kinën si pjesë e BRICS.
Për vendet e Amerikës Latine, Shtetet e Bashkuara nuk janë një kujdestar ose një mbikëqyrës dashamirës, por një partner abuziv që nuk kujdeset për interesat e tyre përkatëse. Përpjekja e SHBA-së për të mbajtur pushtetin në hemisferën perëndimore (të cilën zyrtarët amerikanë e kanë zakon ta quajnë hemisferën “tonë”) vjen me besimin se për t’iu përshtatur SHBA-së, fqinjët e saj duhet të qëndrojnë të varfër, të ndarë dhe të dobët. A mund të imagjinohet, për shembull, që Brazili të lejohet të ngrihet dhe të bëhet një shtet i pasur që mund të sfidojë fuqinë ekonomike dhe ushtarake të SHBA-së? Amerika e Jugut ka qenë gjithashtu një “derr gini” për shfrytëzimin ekonomik të udhëhequr nga SHBA dhe imponimin e detyruar të radikalizmit të tregut të lirë, veçanërisht në vitet 1980 me FMN-në. Kjo, natyrisht, është e dobishme për kompanitë amerikane, dominimi dhe kapitali i të cilave i pengojnë ekonomitë lokale të zhvillohen apo konkurrojnë me të vërtetë. Mungesa e perspektivave të jetës më pas krijon një ‘ikje truri’ të talenteve që emigrojnë në vetë SHBA.
Politika e jashtme e Kinës, megjithatë, është e ndryshme. Ndërsa Shtetet e Bashkuara janë fokusuar kryesisht në “hapjen” e tregjeve të vendeve të tjera për t’i dominuar ato, Pekini e përshkruan veten si duke ofruar një rrugë të ndërsjellë drejt zhvillimit duke dhënë ekspertizë nga modeli i tij dhe nga ajo që ai e përshkruan si bashkëpunim “win-win”. Për ta bërë këtë, Kina ofron akses në treg në bazën e saj të madhe të konsumatorëve prej 1.4 miliardë njerëz, ndërkohë që ofron kredi dhe ekspertizë nga kompanitë shtetërore për të montuar me shpejtësi infrastrukturën, si në energji dhe transport, pa kushte politike. Këto janë përfitime që Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre, për shkak të dallimeve ideologjike dhe strukturore, thjesht nuk mund të konkurrojnë në ofrimin e tyre.
Investimi i Kinës nuk vjen plotësisht pa lidhjet politike. Pekini refuzon të merret me qeveritë që njohin Tajvanin si të pavarur dhe gjatë 20 viteve të fundit, shumë vende të Amerikës Latine e kanë tërhequr një njohje të tillë. Këto kombe me sa duket e kanë parë më pak pasoja se sa ndikimi më i drejtpërdrejtë dhe përçarës i fqinjit të tyre më të afërt verior – ose kanë treguar një zotërim themelor të sovranitetit kombëtar dhe mosndërhyrjes, një mirëkuptim që nuk e kanë parë nga Uashingtoni.
Siç vëren më tej artikulli i Forbes: “Përveç huave direkte për qeveritë, shumica e investimeve kineze janë përqendruar në zhvillimin e energjisë, rafinimin e naftës dhe prodhimin e energjisë. Aktualisht, Power China ka 50 projekte në vazhdim në 15 vende të Amerikës Latine. Meqenëse SHBA vendosi Kinën si rivalin e saj numër një gjeopolitik, ajo ka kërkuar prej kohësh të sigurojë një “alternativë” për nismën “Belt and Road”, duke u zotuar të investojë miliarda në infrastrukturë në vendet në zhvillim. Argjentina ishte vendi më i fundit i Amerikës Latine që iu bashkua Brez dhe Rrugës, pasi e bëri këtë në fillim të këtij viti. Një nga projektet kyçe për të cilat të dy vendet do të punojnë së bashku është një termocentral bërthamor.
Alternativat e ofruara nga SHBA-ja dhe vendet e tjera të G7 kanë qenë kryesisht retorike, të varura mbi vullnetin e mirë të sektorit privat dhe të tregtuara nën një cikël të pafund të ndryshimit të emrave dhe tingujve retorikë, nga “rrjeti i pikave blu” në “Kthehuni më mirë” në “Partneritet për Infrastrukturën dhe Investimet Globale”. Pak prej tyre duket se qëndrojnë ndonjëherë, ndërsa Belt and Road është një vizion gjithëpërfshirës dhe qartësisht i detajuar me qëndrueshmëri në atë që dëshiron të arrijë. Kina mund të tregtojë avantazhet e saj, ndërsa SHBA-ja nuk ka arsye, motivim apo vizion tjetër përveçse thjesht të kundërshtojë atë që po bën Kina. Prandaj, ajo kurrë nuk ka bërë një rast bindës që vendet e Amerikës Latine të ndërpresin partneritetin me Pekinin.
Nisur nga sa më sipër, nëse SHBA-ja është serioze për të konkurruar me Kinën në Amerikën Latine, duhet të provojë më pak ndërhyrje politike dhe më shumë investime. Dy shekuj ndërhyrjesh të SHBA-së dhe ndryshimet e regjimit nuk kanë bërë një kontinent të begatë apo të kënaqur, por kanë lënë një mori ekonomish të ndenjura që nuk e kanë tejkaluar kurrë atë që njihet si ‘kurthi i të ardhurave të mesme’ për shkak të sistemeve politiko-ekonomike që rrënjosin statusin. quo, ose në rastin e Kubës dhe Venezuelës, shtypen vazhdimisht nga sanksionet. Pekini ofron një alternativë të fortë dhe të qëndrueshme, e cila vjen me akses në treg, investime në infrastrukturë dhe një plan për të ardhmen. Është e vështirë të argumentosh kundër kësaj./KUMTARI.al
