Nga Carl Bildt
Këto janë kohë të vështira. Tensionet gjeopolitike po rriten, kryesisht – por jo ekskluzivisht – midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara. Megjithatë, në të njëjtën kohë, ekziston një nevojë e madhe për bashkëpunim gjithëpërfshirës global për të luftuar pandeminë dhe për të menaxhuar kërcënimin e ndryshimit të klimës. Mënyra se si fuqitë udhëheqëse i menaxhojnë këto kërkesa konkurruese do të përcaktojë kursin e zhvillimit global në vitet dhe dekadat në vijim.
Gjatë javëve të fundit, SHBA dhe Kina janë përpjekur të krijojnë disa parmakë mbrojtës për të parandaluar daljen e tensioneve jashtë kontrollit. Pas një takimi të fundit në Zvicër me homologun e tij kinez, Yang Jiechi, Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, Jake Sullivan foli për nevojën e “konkurrencës së përgjegjshme” midis dy vendeve – një zgjedhje fjalësh që nuk e kemi dëgjuar më parë.
Por sado e mirëpritur të jetë kjo retorikë, realiteti është se SHBA dhe Kina kanë ngecur në një rivalitet të thellë. Vendimi i SHBA-së dhe Britanisë së Madhe për të furnizuar Australinë me nëndetëse bërthamore – dorëzimi i të cilave nuk do të vijë për shumë vite – u inkuadrua qëllimisht që të dukej si një lëvizje e madhe strategjike për të kundërshtuar zgjerimin detar kinez. Në mënyrë të ngjashme, në një takim dy-ditor në Pittsburgh muajin e kaluar, zyrtarët e BE-së dhe SHBA-së përshkruan një axhendë për bisedimet e reja mbi tregtinë dhe teknologjinë, duke vënë theks të veçantë në nevojën për masa mbrojtëse kundër Kinës. Në Uashington, spekulimet për një pushtim të mundshëm kinez të Tajvanit janë të shfrenuara dhe po sjellin vendime të shumta.
Një Kinë gjithnjë e më autoritare dhe kategorike nuk është shqetësimi i vetëm gjeopolitik. Rusia, gjithashtu, paraqet një kërcënim revizionist, me presidentin Vladimir Putin që lëshon deklarata që sfidojnë hapur sovranitetin ukrainas dhe hedhin dyshime mbi dobinë e diplomacisë në trajtimin e luftës në rajonin e Donbasit të Ukrainës ose çështjet që rrjedhin nga aneksimi i Krimesë nga Rusia. Ashtu si shumë në SHBA shohin mundësinë e një sulmi të Kinës kundrejt Tajvanit, shumë në Evropë shqetësohen për një përshkallëzim të ngjashëm me Rusinë mbi Ukrainën.
Por nevoja për bashkëpunim për të përballuar sfida edhe më të mëdha duhet të jetë e qartë. Kur liderët botërorë të mblidhen në Romë në fund të këtij muaji për samitin e G20, ata do të duhet të përballen me faktin se kemi bërë vetëm gjysmën e rrugës (në rastin më të mirë) në luftën tonë kundër pandemisë Covid-19.
Në një samit të fundit të organizuar nga presidenti amerikan Joe Biden, përfaqësues nga më shumë se 100 qeveri, institucione ndërkombëtare, biznese dhe organizata të shoqërisë civile u angazhuan për të vaksinuar “70% të popullsisë në çdo vend dhe me çdo kategorie të ardhurash” deri në shtatorin e ardhshëm. Ky objektiv është ende shumë larg. Për momentin, afërsisht 38% e popullsisë globale është vaksinuar plotësisht dhe ekziston një pabarazi e dukshme dhe e rrezikshme midis vendeve me të ardhura të larta dhe të ulëta. Në të vërtetë, vendet me të ardhura të larta kanë administruar 32 herë më shumë doza për banor sesa vendet me të ardhura të ulëta.
Besimi se askush nuk është i sigurt derisa të gjithë të jenë të sigurt është po aq i rëndësishëm sa kurrë. Nuk ka asnjë garanci që varianti Delta do të jetë mutacioni i fundit që do të shkaktojë valë të reja epidemike. Është njerëzimi kundrejt virusit. Ne kemi nevojë urgjente për të mobilizuar burime shtesë për të shpërndarë jo vetëm vaksinat, por edhe testet dhe trajtimet. Në këtë kontekst, kontributet e mundshme të Kinës nuk mund të injorohen. Kina prodhon më shumë vaksina se çdo vend tjetër dhe do të luajë një rol kyç në çdo strukturë të re globale që krijohet për të parandaluar ose luftuar shpërthimet e ardhshme (secila prej të cilave mund të jetë shumë më e rrezikshme se Covid-19).
Po kështu, kur udhëheqësit globalë të takohen për samitin e OKB-së për ndryshimet klimatike (COP26) në Glasgow muajin e ardhshëm, ata do të duhet të kompensojnë kohën e humbur. Një raport i fundit nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë paraqet një pamje alarmante se sa shumë punë duhet bërë për të dekarbonizuar ekonominë. Këtë vit, do të shohim rritjen e dytë më të lartë të emetimeve të dioksidit të karbonit në histori, duke treguar se nuk ka përparim drejt objektivit të emetimeve neto zero për vitin 2050. Përkundrazi, premtimet aktuale të qeverive mbulojnë më pak se 20% të reduktimeve të nevojshme deri në vitin 2030 për të mbajtur ngrohjen globale brenda 1.5°C nga temperatura mesatare para-industriale.
Të gjithë duhet të bëjnë më shumë, por pak aktorë janë aq të rëndësishëm sa Kina. Nëse nuk redukton varësinë e saj të madhe nga qymyri, objektivat globale do të mbeten të paarritshme. Njoftimi i fundit i Kinës se do t’i japë fund financimit jashtë shtetit të projekteve të qymyrit është potencialisht shumë domethënës: vetëm kjo mund të reduktojë emetimet me aq sa BE-ja arrin zero neto deri në vitin 2050. Por edhe atëherë, Kina dhe të gjithë të tjerët do të kenë më shumë për të bërë.
Ashtu si me pandeminë, ndryshimi i klimës e vendos të gjithë njerëzimin në të njëjtën anë, kundër një kërcënimi që shumë lehtë mund të dalë jashtë kontrollit. Për të qenë të sigurt, tensionet e sotme gjeopolitike janë reale dhe çështjet si Tajvani dhe Ukraina nuk duhet të neglizhohen. Demokracitë kanë çdo arsye për të qëndruar së bashku kundër agresionit revizionist. Por pandemia dhe ndryshimet klimatike janë probleme që mund të trajtohen në mënyrë efektive vetëm nëse të gjithë janë të përkushtuar të punojnë së bashku. Arritja e këtij rezultati do të kërkojë një burrë shteti global të vërtetë dhe përparimi drejt tij duhet të jetë standardi kundër të cilit gjykohet diplomacia./The Strategist/
kumtari.al
