Shitja e Alpha Bank pritet të sjellë përqendrim të mëtejshëm të sektorit bankar në Shqipëri. Të pesta pretendentet për ta blerë janë banka të pranishme në treg dhe përfundimi i procesit të shitjes do të bëjë që numri i përgjithshëm i bankave të ulet në 11
Ersuin Shehu
Mesi i muajit tetor ishte afati i fundit i paraqitjes së ofertave për blerjen e Alpha Bank Albania. Faza e dytë dhe më e rëndësishme e procesit, due diligence, është mbyllur dhe subjektet e interesuara kanë paraqitur tashmë ofertat përfundimtare për grupin bankar grek.
Sipas burimeve nga tregu, janë pesë konkurrentë që morën pjesë në fazën e dytë, që besohet se kanë paraqitur ofertat e tyre. Të pestë konkurrentët e mbetur janë banka tregtare të pranishme në tregun shqiptar. Kjo nënkupton se, në rast të mbylljes me sukses të procesit të shitjes së Alpha Bank Albania, sektori bankar do të konsolidohet më tej dhe numri i bankave do të ulet në 11.
Burimet bëjnë të ditur se bankat që kanë kryer due diligence, me qëllim blerjen e Alpha Bank janë OTP Bank, Fibank, ABI Bank, Tirana Bank dhe Union Bank. E vetmja “mungesë”, deri diku e papritur në proces, ishte ajo e bankës sllovene Nova Ljubjanska Banka (NLB Banka).
NLB kishte qenë pjesë e fazës së parë të shprehjes së interesit dhe që më herët ka shfaqur zyrtarisht qëllimin për të hyrë në tregun shqiptar. NLB mund të mos jetë ftuar në fazën e dytë, për shkak se oferta indikative e paraqitur në fazën e parë është gjykuar shumë e ulët nga grupi bankar grek.
Megjithatë, ekspertë të sektorit përjashtojnë që sllovenët të jenë duke studiuar tregun për të bërë një blerje më të rëndësishme, të orientuar ndoshta te një bankë më e madhe se Alpha Bank. Në treg ishte përfolur edhe një interes i mundshëm nga grupi shqiptar i biznesit, Kastrati, por këto zëra nuk kanë gjetur konfirmim dhe as ky subjekt nuk është pjesë e garës.
“Alpha do të shitet me një çmim më të lartë nga sa vlen”
Burimet bëjnë të ditur se shitja e Alpha Bank është ndër proceset më kompetitive në procesin e shitblerjeve të bankave që nisi në vitin 2015. Një nga arsyet është fakti që Alpha perceptohet si një bankë më cilësore krahasuar me ato që janë shitur në gjashtë vitet e fundit me procedura konkurruese.
Sipas informacioneve nga tregu, Alpha Bank Albania ka bërë një pastrim të kredive me probleme dhe aktualisht ka një raport të kredive të këqija pranë nivelit të 3%. Kjo, në teori, tregon një cilësi të mirë të aktiveve, por sidoqoftë çdo pretendent që e merr bankën në analizë financiare bën vlerësimet e tij për cilësinë reale të portofolit të kredisë.
Zakonisht, në këto procese, vlerësimet e blerësve potencialë rezultojnë më konservatore krahasuar me ato të shitësit. Duhet thënë se, gjithsesi, në vitet e fundit performanca financiare e Alpha Bank ka qenë e luhatshme dhe jo shumë e kënaqshme, duke i shtyrë aksionerët ta nxirrnin në shitje edhe bankën e fundit me kapital grek në Shqipëri.
Një faktor që shton konkurrencën për Alpha Bank është ambicia e subjekteve ekzistuese, që në vitet e fundit kanë përfituar nga hapësirat që krijoi kriza për të hyrë, ose për t’u zgjeruar në treg. Për shkak të konkurrencës së lartë, gjasat janë që Alpha Bank të shitet me çmim më të lartë kundrejt kapitalit aksioner (price to book value) krahasuar me të gjitha bankat e tjera që janë shitur pas vitit 2015. Madje, burime nga njëra prej bankave pretendente shprehen se “Alpha Bank ndoshta do të shitet me një çmim më të lartë nga sa vlen”.
Megjithëse afati i fundit për dorëzimin e ofertave është mbyllur, shpallja zyrtarisht e fituesit të garës dhe nënshkrimi i kontratës së shitblerjes mund të kërkojë minimalisht disa javë, por ndoshta edhe muaj. Nuk përjashtohet që pas paraqitjes së ofertave, grupi grek të tentojë të hyjë në negociata shtesë me ofertuesit më të lartë për t’u përpjekur të marrë një çmim edhe më të mirë.
Një praktikë e tillë u ndoq edhe në procesin e shitjes së NBG Bank Albania, kur u deshën afërsisht tre muaj nga paraqitja e ofertave deri në lidhjen e marrëveshjes me blerësin. Bankat pretendente gjithashtu kanë shfaqur rezerva për rregullat e garës të përcaktuara nga grupi grek.
Në teori, grupi grek mund të mos pranojë asnjërën prej ofertave dhe mund të negociojë për një çmim më të lartë edhe me palë të tjera që nuk kanë qenë pjesë e procesit të due diligence. Për këtë arsye, procesi mund të shfaqë të papritura edhe në momentin e fundit.
Megjithatë, duke përjashtuar një skenar të tillë, shitja e Alpha Bank do të ketë rëndësi të konsiderueshme për sektorin bankar, edhe për një arsye tjetër. Meqenëse pretendentet janë të gjitha banka të pranishme në tregun shqiptar, blerësi i Alpha Bank pas bashkimit, me shumë të ngjarë, do të zmadhohet në përmasa të tilla për t’u klasifikuar bankë me rëndësi sistemike (me përjashtim të OTP, që është edhe sot bankë me rëndësi sistemike).
Të qenët bankë me rëndësi sistemike sjell një ngarkesë rregullatore shtesë, në termat e nivelit të kapitalizimit, kërkesave minimale për instrumentet e kapitalit rregullator dhe detyrimeve të pranuara, ciklit më të shkurtër të mbikëqyrjes, etj.
Alpha Bank do të shesë bankën shqiptare për t’u zgjeruar në Rumani
Në mesin e këtij viti, Alpha Bank – Shqipëri zotëronte 4.8% të tregut bankar shqiptar, me një total aktivesh prej rreth 80 miliardë lekësh. Ndryshe nga bankat e tjera në proces shitje, Alpha në vitet e fundit ka ruajtur një tendencë të ngadaltë të rritjes së madhësisë së saj.
Që nga fundi i vitit 2015, totali i aktiveve të Alpha Bank është rritur me rreth 15%. Kjo rrjedhë pak a shumë normale e biznesit lidhet me faktin që aksionerët nuk kishin projektuar një dalje nga tregu shqiptar, të paktën jo në fazën kur një hap të tillë e ndërmorën dy bankat e tjera greke, NBG Bank dhe Tirana Bank.
Vendimi për ta shitur filialin shqiptar, i cili u bë publik në maj të këtij viti, ishte relativisht i papritur dhe shkaktoi një lloj pakënaqësie mes sipërmarrjeve greke të pranishme në Shqipëri, por edhe në qarqe politike në Greqi. Mediat greke, në muajin maj, cituan burime nga Ministria e Jashtme greke dhe kabineti i Kryeministrit të vendit, që janë shprehur të shqetësuar se dalja e bankës së fundit greke nga Shqipëria do të sillte dobësim të mëtejshëm të pranisë strategjike greke në tregun shqiptar.
Pavarësisht reagimeve, grupi bankar grek i qëndroi vendimit të vet, duke vijuar me procedurat e zakonshme të garës që hapet në këto raste. Strategjia e Alpha Bank përfshin shitjen e filialit në Shqipëri dhe të atij në Mbretërinë e Bashkuar, ndërsa parashikohet që grupi bankar grek të vazhdojë të mbajë bankat e veta në Rumani dhe Qipro. Vendimi është marrë mbështetur në përfitueshmërinë e aktivitetit të secilës bankë. Me sa duket, për Shqipërinë, kjo përfitueshmëri është cilësuar e pamjaftueshme.
Vitin e kaluar, Alpha Bank e mbylli me rezultat financiar pozitiv, që sipas standardit ligjor IFRS ishte 111 milionë lekë, ndërsa sipas standardit lokal të Bankës së Shqipërisë ishte rreth 320 milionë lekë. Për 6-mujorin 2021, rezultati financiar sipas IFRS është me humbje neto në vlerën e 155 milionë lekëve, ndërsa sipas standardeve të Bankës së Shqipërisë, rezultati ishte pozitiv në vlerën e 56 milionë lekëve.
Në terma të kthimit nga kapitali, Alpha Bank Albania vitin e kaluar siguroi një kthim modest prej 2.4%, ndërsa në vitin 2019, kthimi kishte qenë vetëm 2.3%. Me sa duket, këto kthime janë vlerësuar të pakënaqshme nga aksionerët, duke i shtyrë drejt vendimit për ta nxjerrë bankën në shitje.
Nga ana tjetër, grupi grek ka konstatuar ecuri pozitive të aktivitetit në Rumani, me rritje domethënëse të aktivitetit dhe përfitueshmërisë. Sipas burimeve nga tregu, grupi grek synon që paratë nga shitja e Alpha Bank Shqipëri t’i përdorë për të realizuar një blerje që do të rrisë pjesën e saj në tregun bankar rumun.