Nga Elise Thomas
Rrëmbimi dhe shpëtimi i jashtëzakonshëm i Cleo Smith në Australinë Perëndimore është luajtur si një histori dramatike dhe në fund mallëngjyese e punës së rreptë të policisë dhe të një vajze të vogël që kthehet në familjen e saj. Megjithatë, për qindra mijëra përdorues të mediave sociale, zhdukja e saj u bë një lloj krimi i vërtetë, në të cilin ata mund të luanin rolin e detektivit në kohë reale.
Në fillim të këtij viti, rasti i gruas 22-vjeçare amerikane Gabby Petito u bë viral në rrjetet sociale. Zhdukja e saj, zbulimi i trupit të saj, zhdukja e të fejuarit të saj, Brian Laundrie, dhe gjetja e eshtrave të tij u kapën, u hodhën mbi të, u ripaketuan dhe u konsumuan si argëtim nga miliona përdorues të mediave sociale nëpër kanale të shumta.
Në TikTok, mediumet dhe lexuesit e tarotit deklaruan se ata mund të ndjenin jo vetëm se Petito kishte vdekur (para se të gjendej trupi i saj), por edhe se si ajo u vra. Në YouTube, krijuesit e përmbajtjes bënin përditësime të përditshme video për rastin, dhe në Facebook, grupe me dhjetëra mijëra anëtarë, dhe në disa raste me qindra mijëra, spekuluan dhe shkëmbyen teori për atë që ndodhi dhe kush ishte përgjegjës. Librat rreth Petitos janë tashmë të disponueshëm në Amazon dhe Etsy, njerëzit po shesin mallra të markës ‘Gabby Petito’ dhe madje edhe artikuj që akuzojnë familjen Laundrie për përfshirje në vrasjen e Petitos. Petito ishte një ndikuese aspiruese në Instagram gjatë jetës së saj, por llogaria e saj fitoi mbi 1.2 milionë ndjekës të rinj pas vdekjes së saj.
Ndërsa vëmendja për rastin e Cleo Smith nuk kishte arritur në ethet që rrethonin Petiton, e njëjta dinamikë po shfaqej. U krijuan shumë grupe në Facebook kushtuar katërvjeçares, njëri me mbi 60,000 anëtarë deri në momentin që ajo u gjet. Në Twitter, u nisën fushata ngacmimi kundër prindërve të Cleos me llogari që pohonin se çifti kishte vrarë vajzën e tyre, duke pretenduar se ata ishin të përfshirë edhe në krime të tjera. Një lexues tarot i TikTok deklaroi se Cleo kishte vdekur, ashtu si në rastin e Petitos.
Në disa raste, të njëjtët njerëz po përhapnin këtë dezinformatë. Ndërsa po ndodhin më pak zhvillime në rastin Petito, makina e mediave sociale kërkoi karburant të ri. Postimet rreth Cleo u shpërndanë në grupet e Petito në Facebook, dhe ndikuesit që kishin krijuar një bisedë për Petiton, inkorporuan përditësime për rastin Smith.
Shumë prej tyre e kanë lidhur trajtimin e krimeve reale nga këto nënkultura në internet si një lloj hobi me rritjen e popullaritetit të zhanrit të argëtimit të krimit të vërtetë, në të cilin audienca merret me detajet e tmerrshme të krimeve reale dhe shpesh inkurajohet ta shohë veten si detektivë. Por çështja e Petito-s ishte një hetim i vazhdueshëm, jo një dokumentar i lustruar i Netflix.
Interesi intensiv dhe i kujdesshëm për çështjet penale nuk është i ri, por roli i platformave të mediave sociale shton dinamika të reja dhe të fuqishme.
Dikur, një zhdukje ose një vdekje mund të kishte interes vetëm për një audiencë lokale ose kombëtare, por mediat sociale kanë fshirë çdo kufi se kush mund të angazhohet në një rast. Një numër i konsiderueshëm i atyre që krijonin përmbajtje rreth Cleo ishin amerikanë. Njerëzit në qendër të një çështjeje – hetuesit, familjet, dëshmitarët dhe kushdo që mund të bie nën dyshim – vihen nën qendër të vëmendjes intensive.
Algoritmet ndihmojnë kompanitë e mediave sociale të kurojnë dhe përforcojnë informacionin për t’i mbajtur përdoruesit në platformat e tyre, duke i ushqyer me përmbajtje me të cilën ka të ngjarë të angazhohen. Kur, si eksperiment, ndoqa një nga faqet më të mëdha të Gabby Petito në Facebook, Facebook menjëherë rekomandoi që të ndiqja disa faqe të tjera Petito, faqen për ‘Dog the Bounty Hunter’, faqe për disa gra të tjera të zhdukura dhe një faqe për – entuziastët e krimit të vërtetë. Platforma inkurajon në mënyrë aktive përdoruesit që të futen gjithnjë e më thellë në një përmbajtje të tillë.
Platformat e mediave sociale përdorin algoritme për të rritur intensitetin e një bisede duke përforcuar përmbajtjet më tërheqëse – shpesh më ekstreme ose nxitëse. Ne kemi parë ndikimin që mund të ketë në lëvizjet e teorisë së konspiracionit si QAnon, e cila (ndonëse ka shumë faktorë kontribues) është formuar fuqishëm nga amplifikimi algoritmik. Kur ju e merrni atë dinamikë dhe e zbatoni atë në një hetim penal në proces, ka të ngjarë që teoritë më ekstreme se si mund të jetë kryer krimi dhe kush mund të ketë qenë përgjegjës do të fitojnë tërheqje.
Përtej mekanikës së platformave të mediave sociale janë dinamikat sociale brenda ‘komuniteteve’ që këto procese kanë krijuar. Shumë ndikues të mediave sociale krijuan ndjekës rreth përmbajtjes së tyre për Gabby Petito. Që ta ushqente atë audiencë, nënkuptohej krijimi i më shumë përmbajtjeje dhe konkurrencë me rivalët për të paraqitur teoritë, informacionin dhe spekulimet më tërheqëse për vdekjen e Petitos. Kjo u vështirësua ndërsa përditësimet e Petito shteruan, gjë që ndoshta i shtyu disa të drejtoheshin drejt Cleo Smith dhe gruas së munguar nga Kalifornia Heidi Planck.
Sapo komunitetet e mediave sociale kanë mjaft njerëz të investuar për t’i mbajtur ato, ato kapin momentin e tyre. Kjo duket se po ndodh në komunitetin që filloi me rastin Petito.
Ndërsa jo çdo hetim do të marrë një vëmendje të tillë, aty ku ndodh, ka të ngjarë të ndikojë në mënyrën se si policia, organet e mirëqenies dhe palët e tjera i qasen çështjes.
Ngacmimet dhe abuzimet globale mund të krijojnë nevojën për mbështetje shtesë për anëtarët e familjes ose dëshmitarët që i nënshtrohen spekulimeve të egra, siç ishin prindërit e Cleo Smith. Ngacmimi dhe abuzimi intensiv i familjes së Brian Laundrie përfshinte protestuesit që kamponin jashtë shtëpisë së tyre dhe një grua me brirë demi që u bërtiste atyre, gjatë kontrollit dhe pas zbulimit të trupit të tij. Prindërit thanë se nuk do të bënin një funeral për djalin e tyre dhe policia iu lut protestuesve që të shkonin në shtëpi dhe ta linin familjen të pikëllohej në paqe për të paktën një natë. Kjo nënvizon kërcënimin për shëndetin mendor, mirëqenien dhe reputacionin e kujtdo që është i lidhur me rastin.
Së bashku me mbështetjen e shëndetit mendor, familjet mund të kenë nevojë për ndihmë praktike për të rregulluar cilësimet e privatësisë në mediat sociale dhe për të mbyllur gjurmët e tyre dixhitale. Në shënjestër mund të bëhen edhe oficerët e policisë.
Menaxhimi i sasisë së madhe të informacioneve publike dhe analizimi i tyre për të gjetur informacione potencialisht të dobishme ka të ngjarë të jetë sfiduese për hetuesit. Një ndikim tjetër mund të ndodhë kur policia ngushton një të dyshuar, por nuk dëshiron të lajmërojë personin se është nën hetim. Nëse emri i objektivit fillon të shfaqet në mediat sociale, ose nëse publikohen informacione të ndjeshme për aktivitetet dhe lëvizjet e hetuesve, kjo mund të paralajmërojë të dyshuarin të shkatërrojë provat ose të ndryshojë sjelljen.
Pastaj është roli i platformave të mediave sociale. Ndërsa spekulimet për rastet kriminale dhe zhdukjet janë brenda kufijve të fjalës së lirë, është e arsyeshme të merret në konsideratë nëse platformat duhet të parandalojnë algoritmet e tyre që t’i çojnë përdoruesit në situata komplekse ose të përforcojnë spekulime të bazuara keq nëse një individ mund të jetë një vrasës për miliona njerëz rreth botës. Vlen të merret në konsideratë nëse masat e aplikuara në kontekste të tjera, si parandalimi i hashtags përkatës (ose emrat e njerëzve) nga trendi dhe çaktivizimi i rekomandimeve për grupet dhe faqet e lidhura, duhet të zbatohen këtu.
Në qendër të këtij fenomeni janë tragjeditë e vërteta njerëzore. Shndërrimi i vuajtjeve të njerëzve, si familjet Smith dhe Petito, në përmbajtje të mediave sociale për zbërthimin e hobiistëve të krimit të vërtetë ngre një sërë pyetjesh praktike, por gjithashtu duhet të ndezë një bisedë më të thellë etike rreth konsumimit të tragjedisë si argëtim./The Strategist
©kumtari.al
